Người thứ 2 trong danh sách này sẽ là người gốc Phi duy nhất có mặt trong top 10 cầu thủ vĩ đại nhất thế kỉ 20 :

BÁO ĐEN EUSEBIO

Hồ sơ :

- Tên đầy đủ: Eusebio da Silva Ferreira
- Sinh ngày 25/1/1942 tại Lourenco Marques, Mozambic
- Cao 1,77 m
- Vị trí thi đấu: Tiền đạo
- Biệt danh: Viên ngọc đen, Báo đen
- Các CLB: Sporting Lourenco Marques (1957-1960), Benfica (1960-1975), Rhode Island Oceaneers (1975), Boston Minutemen (1975), Monterrey (1975-1976), Beira-Mar (1976-1977), Toronto Metros-Croatia (1976), Las Vegas Quicksilver (1977), New Jersey Americans (1977-1978), Uniao Tomar (1977-1978)
- Với ĐT Bồ Đào Nha (1961-1973): 64 trận/41 bàn

Thành tích:
Hạng ba thế giới 1966; Vua phá lưới World Cup 1966; Cúp C1 châu Âu (1962); 10 lần VĐ Bồ Đào Nha (1963, 1964, 1965, 1967, 1968, 1969, 1971, 1972, 1973, 1974); Cúp QG Bồ Đào Nha (1962, 1964, 1969, 1970, 1972); VĐ Mexico (1976); VĐ giải Bắc Mỹ NASL (1976); Quả bóng vàng châu Âu (1965); Quả bóng bạc châu Âu (1962, 1966); Vua phá lưới giải VĐ Bồ Đào Nha (1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1970, 1973); Chiếc giày vàng châu Âu (1968, 1973), Cầu thủ xuất sắc nhất Bồ Đào Nha (1970, 1973);

Thông tin :

Eusebio chính là tên tuổi vĩ đại nhất của bóng đá Bồ Đào Nha. Sinh ra ở Mozambique, Eusebio trở thành cầu thủ gốc Phi đầu tiên đạt "tầm quốc tế" ở vị trí tiền đạo trung tâm. Người ta thường gọi ông là "con báo đen" trước khung thành đối phương, hay "viên ngọc đen" của bóng đá Bồ Đào Nha.

Năm 15 tuổi, Eusebio đã bắt đầu chơi trong đội trẻ của Lourenco Marques. Năm 18 tuổi, Eusebio được đôn lên chơi ở đội hình 1 của Lourenco Marques. Ngay trong mùa bóng đầu tiên chơi cho Lourenco Marques, Eusebio đã giành danh hiệu vua phá lưới của giải, còn Câu lạc bộ Lourenco Marques đoạt chức Vô địch quốc gia Mozambique.

Vào thời điểm kết thúc mùa bóng đầu tiên của Eusebio trong đội hình chính của Lourenco Marques, một câu lạc bộ cực kỳ nổi tiếng của Brazil là Sao Paulo có một chuyến du đấu ở châu Âu. Nhưng trước khi tới châu Âu, câu lạc bộ này có một chặng dừng chân ở Mozambique và thi đấu với một đội bóng của địa phương. Là đương kim vô địch quốc gia sau giải đấu trong năm vừa mới kết thúc nên Câu lạc bộ Lourenco Marques của Eusebio được vinh dự cử ra thi đấu với Sao Paulo. Trong trận đấu đầy tính hữu nghị này, cầu thủ dội bom của giải Mozambique, chàng trai Eusebio, đã không bỏ lỡ cơ hội ghi luôn hai bàn thắng vào lưới Sao Paulo. Huấn luyện viên của đội Sao Paulo khi ấy là Jorge Bauer lập tức đưa ra đề nghị với Câu lạc bộ Lourenco Marques, xin mua lại Eusebio. "Được thôi - những người lãnh đạo Câu lạc bộ Lourenco Marques nói - chỉ cần đặt lên bàn 20.000 USD phí chuyển nhượng, các anh sẽ có ngay Eusebio!". Thế nhưng Chủ tịch Câu lạc bộ Sao Paulo gạt phắt. Việc gì phải bỏ ra tới 20.000 USD cho một chàng trai tỉnh lẻ vô danh chưa ai biết tới!


Sao Paulo tiếp tục cuộc du đấu theo như lịch trình tới thủ đô Lisbon của Bồ Đào Nha và ở đây, một lần nữa sự ngẫu nhiên lại là yếu tố quyết định số phận của Eusebio. Chỉ do một sự run rủi tình cờ mà hôm ấy, huấn luyện viên của Câu lạc bộ Benfica Bela Guttmann đi vào một tiệm cắt tóc ở Lisbon, đúng tiệm mà Jorge Bauer cũng đang ngồi chờ cắt tóc. Trong câu chuyện phiếm, Bauer đã kể lại câu chuyện ông ta mua hụt một chàng trai ở xứ Đông Phi. "Này, chàng trai ấy có thể là một thiên tài bóng đá đấy" - Bauer kết thúc câu chuyện của mình như vậy. Trở về Benfica, Bela Guttmann lên gặp Chủ tịch của câu lạc bộ và nói: "Nếu như Bauer nghĩ rằng chàng trai đó xứng đáng với cái giá 20.000 USD thì hẳn đó phải là một cầu thủ khá. Tôi muốn tự mình xem xét đánh giá và sẽ đưa ra quyết định".

Năm tuần sau, Bela Guttmann bay tới Lourenco Marques và sau khi chứng kiến Eusebio dượt vài cữ trên sân cỏ, Guttmann quyết định phải có bằng được viên ngọc thô này. Vốn là một nhà đàm phán cáo già, Bela Guttmann tỉnh bơ mặc cả với những người trong ban lãnh đạo câu lạc bộ và cuối cùng, giá chuyển nhượng được xác định là 7.500 bảng Anh. Để nắm chắc, Guttmann yêu cầu hợp đồng Eusebio thi đấu cho Benfica phải được ký ngay. Eusebio - người vốn rất sợ đi máy bay - cùng với Guttmann bay về Lisbon và khi ấy những rắc rối bắt đầu.

Câu lạc bộ Sporting Lisbon nghe phong thanh chuyện đối thủ của nó là Benfica vừa mới ký hợp đồng với một cầu thủ trẻ tài năng ở Mozambique liền lập tức cho điều tra và xác định ngay được rằng cầu thủ đó là Eusebio, từ Câu lạc bộ Lourenco Marques. Vốn là câu lạc bộ "mẹ" của Lourenco Marques nên Sporting Lisbon liền lớn tiếng tuyên bố rằng Eusebio là người của Sporting, rằng Benfica đã tổ chức "bắt cóc" cầu thủ của họ và cuộc chuyển nhượng là bất hợp pháp. Sporting Lisbon đem vụ việc lên khiếu nại ở Liên đoàn bóng đá Bồ Đào Nha và khi thấy không ăn thua gì liền đưa vụ việc ra tòa án.

Đó quả thật là một trong những vụ tranh chấp cầu thủ đầu tiên gay gắt nhất trong lịch sử bóng đá thế giới xoay quanh vấn đề chuyển nhượng. Vụ việc kéo dài tới hơn bảy tháng trời và dữ dội tới mức trong suốt thời gian đó, Eusebio phải đi... trốn! Cùng với hai người trong ban huấn luyện của Benfica, Eusebio được bí mật đưa tới một khách sạn đơn sơ ở một làng chài nhỏ yên bình nằm tại khu vực bờ biển Algarve, miền nam Bồ Đào Nha. Trong suốt hơn bảy tháng trời, Eusebio quanh quẩn cùng với những người dân chài hiền lành, thui thủi tập luyện một mình với bóng trên bãi biển. Đó quả thật không phải là cái hình ảnh mà Eusebio vẫn thường tưởng tượng ra trong những giấc mơ về việc chuyển sang châu Âu thi đấu!


Khi cuộc tranh chấp ngã ngũ, Eusebio chính thức trở thành cầu thủ Benfica năm 1961 với giá chuyển nhượng khoảng 20.000 USD. Đây là một thất bại mất mặt của Sporting Lisbon cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, nhất là khi họ phải chứng kiến Eusebio đã góp phần lớn thế nào vào thành công của Benfica.

Eusebio là mẫu tiền đạo độc lập. Với tốc độ, kỹ thuật và sức mạnh, ông biết tự tạo cơ hội cho mình chứ không quá phụ thuộc vào sự hỗ trợ của tuyến dưới. Với khả năng tăng tốc mạnh mẽ và xử lý bóng ma thuật như mèo vờn chuột, ông luôn có những pha rê dắt bóng lắt léo và rất khó ngăn chặn. Chúng đã trở thành một vũ khí hoàn hảo trước bất kỳ hàng phòng ngự nào ngay từ những trận đấu ngoài đường phố trong tuổi thơ ở Mozambic và cũng nhanh chóng bộc lộ sức công phá khi tới Bồ Đào Nha.

Eusebio đã có bàn thắng đầu tiên ngay trong trận thứ hai ra sân chơi cho đội 1 Benfica. Trong trận CK giải giao hữu ở Paris đó (Benfica thua Santos 3-6), Eusebio đã có một hat-trick vào lưới đội bóng Brazil mà lúc đó có một cái tên đã trở thành ngôi sao từ World Cup 1958, Pele. Một ngôi sao mới đã được phát hiện sau trận đấu này. Tốc độ tia chớp và cái chân phải lợi hại của của Eusebio đã làm Pele và cả thế giới kinh ngạc.



Những bàn thắng tuyệt vời đó chỉ là điểm khởi đầu cho một chuỗi dài bất tận các bàn thắng mà Viên ngọc đen xứ Mozambic cống hiến cho “Những chú đại bàng” - biệt danh của Benfica. Eusebio ghi được 727 bàn trong 715 trận khoác áo Benfica, trong đó có 317 bàn trong 301 trận chơi ở giải VĐ Bồ Đào Nha. Ảnh hưởng to lớn của Eusebio đến thành công của Benfica được thể hiện rõ từ năm 1962. Khi không có ông, đội ĐKVĐ Cúp C1 đã thất bại 1-3 trong trận tứ kết lượt đi gặp Nuremberg. Với sự trở lại của Eusebio, Benfica đã có chiến thắng thuyết phục 6-0 ở lượt về. Ở tuổi 20, ông đã trở thành nguồn cảm hứng đằng sau chiến thắng của Benfica ở Cúp C1 châu Âu, đặc biệt là 2 bàn trong chiến thắng 5-3 của đội bóng Bồ Đào Nha trước Real Madrid hùng mạnh của huyền thoại Alfredo Di Stefano. Ông cũng cùng Benfica có thêm 3 lần nữa lọt vào tới CK Cúp C1 dù không giành được chiến thắng (các năm 1963, 1965 và 1968).

Với phong độ ghi bàn xuất sắc ở Benfica, Eusebio được bầu chọn là Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu năm 1965 và tới năm 1968 là người đầu tiên nhận giải thưởng Chiếc giày vàng dành cho cầu thủ ghi bàn xuất sắc nhất ở các giải VĐQG châu Âu. Ông cũng là 7 lần là vua phá lưới giải VĐ Bồ Đào Nha, giúp Benfica giành 10 chức VĐQG và 5 Cúp QG.


Eusebio chơi trận đầu tiên cho ĐTQG BĐN gặp Luxembourg ngày 19/10/1961 trong khuôn khổ vòng loại World Cup 1962, trận đấu mà BĐN đã thua 2-4. Thế nhưng phải tới vòng loại World Cup 1966 thì Eusebio mới thực sự tạo được dấu ấn khi ông ghi 7 bàn để giúp Bồ Đào Nha lần đầu tiên lọt vào một VCK World Cup. Mặc dù được bầu chọn là Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu năm 1965 nhưng chính ở sự kiện bóng đá quốc tế lớn nhất hành tinh vào năm sau đó thì Eusebio mới thực sự được công nhận như một hiện tượng, một tài năng hiếm có trong môn thể thao vua, và đi vào lịch sử bóng đá thế giới với tư cách một trong những người vĩ đại nhất.

Ở trận đầu ra quân, Bồ Đào Nha hạ gục Hungary với tỷ số 3-1. Mặc dù trận đấu này, Eusebio không ghi được bàn thắng nào, nhưng ở trận đấu với Bulgarie, ông đã để lại dấu ấn bằng bàn thắng nâng tỷ số lên 2-0 cho đội nhà. Trận đấu đó, Eusebio và các đồng đội giành thắng lợi chung cuộc 3-0. Nhưng đó chưa phải là những gì ghê gớm nhất của "báo đen" ở mùa giải năm đó. Trong trận đấu thứ 3 ở vòng bảng, đối thủ của ông và các đồng đội là Brazil với Pele trong đội hình. Tuy nhiên, sự nổi tiếng của tiền đạo xứ sở Samba cũng không giúp được Brazil tránh được thất bại trước đội bóng được biệt danh là "Brazil của châu Âu", và người tỏa sáng nhất trong trận đấu đó không ai khác, chính là Eusebio với cú đúp ở các phút 27 và 85.


Ngôi sao của Bồ Đào Nha năm đó tiếp tục thể hiện một phong độ gây sửng sốt làng bóng đá thế giới ở trận tứ kết với Triều Tiên. Với 4 bàn thắng của Eusebio, Bồ Đào Nha đã hoàn thành cuộc lội ngược dòng sau khi đã bị dẫn trước 3-2 ở hiệp một. Chiến thắng 5-3 trong trận đấu đó không chỉ giúp Bồ Đào Nha lọt vào trận bán kết mà còn khẳng định thêm tài năng hiếm có của "viên ngọc đen" xuất sắc xuất xứ từ Mozambique. Mặc dù đội bóng này cuối cùng cũng đã phải dừng chân trước đội chủ nhà Anh quốc trong trận bán kết, nhưng Eusebio cũng đã kịp ghi thêm một bàn thắng nữa ở chấm phạt đền trong trận thua 1-2 của đội nhà. Cộng thêm bàn thắng mở tỷ số trong trận thắng Liên Xô 2-1 (tranh giải ba), Eusebio đã trở thành cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất của giải đấu năm đó, với 9 bàn thắng tất cả. Sau này, khi nói về chiến công lẫy lừng năm 1966, Eusebio cho biết: "World Cup năm đó là một trong những giây phút tuyệt vời nhất trong sự nghiệp thi đấu của tôi. Mặc dù chúng tôi đã không vượt qua được đội chủ nhà, nhưng như thế là quá đủ để bóng đá Bồ Đào Nha có thể ăn mừng."

Với 9 bàn thắng, Eusebio trở thành Vua phá lưới của giải. Ngoài ra, Eusebio cũng lập kỷ lục năm đó về số quả đá penalty thành bàn là 4 (không tính đá luân lưu 11m). 4 bàn thắng của Eusebio trong trận gặp CHDCND Triều Tiên ở trận tứ kết cũng giúp Bồ Đào Nha san bằng kỷ lục về lội ngược dòng để chiến thắng sau khi bị dẫn (3 bàn, ngang với Áo năm 1954). Dù thắng Bồ Đào Nha nhưng những người Anh quá ấn tượng với những màn trình diễn của Eusebio nên ngay lập tức đã bổ sung ông vào danh sách bộ sưu tập người sáp của bảo tàng sáp lừng danh Madame Tussauds. Tuy nhiên, Eusebio không còn cơ hội chơi thêm ở một VCK World Cup nào nữa dù ông đã tham gia các chiến dịch vòng loại 1970 và 1974. Trận cuối cùng của ông cho ĐTQG Bồ Đào Nha là trận hoà 2-2 với Bulgaria ngày 19-10-1973 tại vòng loại World Cup 1974.

Nhìn lại, có lẽ điều đáng tiếc lớn nhất cho sự nghiệp thi đấu trong màu áo ĐTQG của Eusebio chính là việc cầu thủ xuất chúng này đã không có được những đồng đội đẳng cấp thế giới để vươn tới vinh quang ở những World Cup sau đó, khi mà họ thậm chí còn không đủ sức vượt qua vòng loại. Nếu may mắn hơn, Eusebio hoàn toàn có khả năng trở thành cầu thủ ghi bàn xuất sắc nhất ở các VCK World Cup xét theo tài năng và thực tế là ông đã có được tới 9 bàn chỉ trong một VCK.

Chia tay Benfica năm 1975 do chấn thương đầu gối nghiêm trọng, Eusebio vẫn kéo dài được sự nghiệp thi đấu vài năm nữa ở các CLB nhỏ hơn. Sau khi sang Mỹ, chỉ trong phần còn lại của năm 1975, ông đã lần lượt chơi cho 2 CLB là Rhode Island Oceaneers và Boston Minutemen. Sau đó là 10 trận chơi cho CF Monterrey ở giải VĐ Mexico và 12 trận cho SC Beira-Mar ở giải hạng nhì Bồ Đào Nha trước khi trở lại giải VĐ Bắc Mỹ (NASL) trong màu áo Toronto Metros-Croatia (1976). Mùa bóng thành công nhất của ông ở NASL chính là năm 1976 với Toronto Metros. Eusebio ghi bàn trong chiến thắng 3-0 để giành chức VĐ NASL.

Mùa bóng sau đó (1977) ông ký hợp đồng chơi cho Las Vegas Quicksilver. Đây có thể coi là điểm kết thúc đáng thất vọng trong sự nghiệp thi đấu lừng lẫy của Eusebio. Vào thời gian này, các chấn thương không ngừng hành hạ “Viên ngọc đen” và ông liên tục phải nhờ cậy tới bộ phận y tế khi chơi cho Quicksilvers. Trong mùa bóng đó, ông chỉ ghi được 2 bàn. Mặc dù những cái đầu gối bất trị đã cướp đi của ông khả năng tiếp tục chơi ở NASL, Eusebio vẫn chưa muốn thôi. Ông lần lượt đầu quân cho New Jersey Americans ở Mỹ rồi Uniao Tomar ở Bồ Đào Nha song đều không một lần được ra sân vì sức khoẻ không đảm bảo. Ở tuổi 36, báo đen Mozambic buộc phải treo giầy song vẫn tiếc nuối khi phải dừng cuộc chơi.


Để tôn vinh cầu thủ vĩ đại nhất của bóng đá Bồ Đào Nha, một bức tượng đồng tạc hình “báo đen” Eusebio đã được đặt tại một vị trí trang trọng bên ngoài SVĐ Ánh sáng (Estadio da Luz) của Benfica. Ngày ngày, những người hâm mộ bóng đá từ khắp nơi lại hân hoan tới chụp ảnh bên bức tượng của một thiên tài.