Các huyền thoại của bóng đá Liên Xô
Mở đầu cho những trang huyền thoại của bóng đá Liên Xô là nhân vật đã được lấy tên để đặt cho phần thưởng thủ môn xuất sắc nhất trong mỗi kì World Cup.
Hồ sơ :
Lev Ivanovich Yashin
Sinh ngày 22/10/1929 tại Moskva, mất ngày 20/3/1990
CLB: Dynamo Moskva (1949-1971)
Với ĐT Liên Xô: chơi 78 trận (1954-1967)
Thành tích:
- 2 lần được chơi trong đội hình “Các ngôi sao thế giới” của FIFA (năm 1963 gặp Anh, 1968 gặp Brazil)
- 4 trận giữ sạch lưới trong 13 trận chơi ở các VCK World Cup
- 70 bàn thủng lưới trong 78 lần khoác áo ĐTQG Liên Xô - Hơn 150 quả penalty đã cản phá được trong sự nghiệp thi đấu
- 207 trận giữ sạch lưới trong 812 trận đấu chính thức
- 326 trận đá chính cho Dynamo Moskva
Danh hiệu :
5 lần VĐ Liên Xô (1954, 1955, 1957, 1959, 1963); 3 Cúp QG Liên Xô (1953, 1967, 1970); VĐ Olympic (1956), VĐ châu Âu (1960), hạng 4 World Cup 1966; Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu năm 1963; Thủ môn xuất sắc nhất Liên Xô các năm 1960, 1963, 1966; Thủ môn xuất sắc nhất thế kỷ 20 của FIFA; Thủ môn xuất sắc nhất thế giới thế kỷ 20 của Liên đoàn Thống kê và Lịch sử bóng đá Thế giới (IFFHS); Thủ môn trong đội hình tiêu biểu thế kỷ 20 của FIFA.
Vinh dự khác: Huân chương Lênin (1967); Huân chương Olympic (1986); Huân chương công trạng vàng của FIFA (1988); Anh hùng Lao động Xã hội chủ nghĩa (1989)
Thông tin :
Chiếc áo đấu đánh số 1 luôn gắn với các thủ môn. Đó không phải chỉ là hình thức. Thủ môn luôn được coi là một nửa sức mạnh của đội bóng. Tóm lại, đó là cầu thủ quan trọng nhất trong việc quyết định thành bại của một đội bóng. Trong đội ngũ những người mang áo số 1 của bóng đá thế giới, Lev Yashin là người vĩ đại nhất.
Yashin sinh ra ở thủ đô Moskva năm 1929 trong một gia đình công nhân. Cuộc sống khó khăn như bất kỳ gia đình lao động nào. Mùa hè 1942, giữa những năm tháng mịt mù khói lửa của Thế chiến thứ II, cậu bé Yashin bắt đầu làm phụ việc thợ tiện trong nhà máy chế tạo công cụ cơ khí Tusino ở Moskva khi mới 13 tuổi.
Yashin cũng chơi bóng như bao đứa trẻ khác và tham gia đội bóng thiếu niên của nhà máy dưới sự dẫn dắt của HLV đầu tiên trong đời là Ivan Subin. Yashin bắt đầu bộc lộ năng khiếu và tỏ ra vượt trội so với các đồng đội.
Khi chiến tranh đã lùi lại phía sau, công cuộc tái thiết và phát triển đất nước trở thành sự nghiệp của toàn dân. Thể thao Liên Xô cũng phát triển rực rỡ trong những năm tháng đó. Năm 1949, Yashin được HLV dạy cả hai môn bóng đá và khúc côn cầu Alekxei Chernyisov mời về chơi CLB thể thao lừng danh của thủ đô Dinamo Moskva. Khi đó, Yashin cũng đã 20 tuổi, độ tuổi tương đối muộn đối với một cầu thủ muốn theo đuổi sự nghiệp thi đấu bóng đá chuyên nghiệp. Thế nhưng, lực cản không chỉ là xuất phát chậm. Điều đáng sợ hơn là tài năng của Yashin không có cơ hội bộc lộ bởi cái bóng quá lớn của đồng đội Alexei Khomich, người khi đó là thủ môn ĐTQG Liên Xô.
Mòn mỏi trên ghế dự bị sau 3 lần nỗ lực ghê gớm nhưng bất thành để giành vị trí thủ môn trong đội hình chính thức của đội bóng đá CLB này, Yashin đã nghĩ tới việc rẽ sang một con đường khác, đó là khúc côn cầu trên băng. Với tư cách thủ môn đội khúc côn cầu Dynamo Moskva, ông đã giành được Cúp QG khúc côn cầu Liên Xô (1953).
Nhưng rồi cơ hội đã tới để Yashin có thể ra sân còn bóng đá thế giới có được thủ môn vĩ đại nhất của nó. Khomich bị chấn thương và Yashin được vào sân thi đấu chính thức. Kể từ đó, sự nghiệp thi đấu của ông lật sang một trang mới. Yashin bước ra ánh sáng và không có gì, kể cả bộ quần áo đen kịt đặc biệt ông mặc khi thi đấu có thể che lấp tài năng rực rỡ chưa từng có và có lẽ sẽ không bao giờ có nữa của làng bóng đá.
Người hâm mộ dành cho Yashin rất nhiều biệt danh ấn tượng. "Báo đen" là để ca ngợi sức mạnh, sức bật và khả năng phản xạ nhanh nhẹn, "Nhện đen" và "Bạch tuộc đen" để nói về khả năng chặn bóng, bắt bóng dính trong những tình huống khó khăn một cách xuất sắc như thể có 8 cánh tay giống loài nhện hay cả chùm vòi như loài bạch tuộc và cả vì trang phục thi đấu đen tuyền của ông. Yashin còn gây chú ý bởi ông rất hay đội một cái mũ dạ màu tro khi chơi bóng.
Trên sân cỏ, dù không là đội trưởng nhưng Yashin đã luôn là thủ lĩnh trong lối chơi phòng ngự của đội bóng. Thời của ông, việc chỉ định thủ môn làm đội trưởng vẫn là một điều khá xa lạ. Băng đội trưởng vẫn được dành cho thủ lĩnh và ở đa số các đội bóng, thủ lĩnh trên sân không phải là các thủ môn.
Yashin được coi là người tiên phong trong thay đổi phong cách thi đấu của thủ môn. Đó là không chỉ thụ động cản phá bóng mà phải làm chủ vòng cấm địa và hạn chế tối đa khả năng dứt điểm của đối phương. Phong cách bắt bóng dũng mãnh đậm chất điền kinh thể hiện ở vô số pha bắt bóng rất nhanh, rất quyết liệt ngay trong tầm kiểm soát của tiền đạo đối phương trong suốt sự nghiệp thi đấu kéo dài của Yashin đã giành được thiện cảm của những người hâm mộ trên khắp thế giới.
Nhờ năng lực vượt trội mà Lev Yashin đã đánh bại Gordon Banks, thủ môn huyền thoại người Anh được sự hỗ trợ ghê gớm về mặt truyền thông, để chiếm chiếc áo số 1 trong phần lớn các cuộc bình chọn đội hình tiêu biểu của thế giới mọi thời đại. Thực tế là chính Banks cũng có lần thừa nhận ông sẽ đưa Yashin vào danh sách nếu phải chọn ra đội hình xuất sắc nhất thế giới. Banks nhận xét: "Ông ấy có những pha cứu bóng vĩ đại, biết di chuyển hợp lý nhất để bảo vệ khung thành và có những đường phát bóng hiểm hóc. Ông ấy cũng là một chính nhân quân tử".
Tài năng sân cỏ của Yashin đã giúp cho các đội bóng của ông có được thành tích tốt nhất còn bản thân ông đã trở thành biểu tượng cho một thủ môn hoàn hảo. Tất cả mọi chân sút đều tự hào nếu ghi được bàn vào lưới Yashin. Ông là người duy nhất từng được nhận Quả bóng vàng dành cho Cầu thủ xuất sắc nhất năm của châu Âu (vào năm 1963). Ông cũng nổi tiếng với thành tích chặn được khoảng 150 quả penalty trong sự nghiệp thi đấu, thành tích mà có lẽ không thủ môn nào khác làm được. Khi được hỏi về bí quyết của mình, ông nói chẳng rõ đùa hay thật rằng bí quyết thành công là "hút thuốc để bớt căng thẳng và uống rượu mạnh để giãn cơ bắp".
Theo một số nguồn tin, vẻ bình tĩnh đến mức vô cảm mà Yashin có được, kể cả ở những trận đấu quan trọng và căng thẳng nhất trong suốt sự nghiệp, một phần cũng do ông thường dùng rượu mạnh và hút thuốc để lấy tinh thần trước các trận đấu lớn.
Cuộc đời thi đấu của Yashin chỉ gắn với một CLB duy nhất là Dynamo Moskva. Sau khi treo găng, Yashin lại đem tình yêu bóng đá và những kinh nghiệm quý báu của mình truyền dạy cho lớp trẻ. Ông từng làm HLV ở nhiều đội bóng nhỏ và các đội bóng trẻ ở Phần Lan.
Yashin treo găng khi bước sang tuổi 42. Bóng đá trong con mắt Yashin luôn tuyệt vời và mỗi thành công trong lao động bóng đá cũng không kém gì những thành tựu to lớn trong các lĩnh vực khác. Ông từng ví: "Niềm hân hoan khi thấy Yuri Gargarin bay lên vũ trụ chỉ có thể được thay thế bởi niềm vui chặn được một quả penalty".
Vì những đóng góp xuất sắc của mình cho nhân dân, cho đất nước và nêu cao hình ảnh của một VĐV chân chính, Yashin đã được trao tặng Huân chương Lênin (1967), phần thưởng cao quý thứ hai của Liên Xô. Tại SVĐ Dynamo ở Moskva, người ta đặt một bức tượng đồng tạc hình Lev Yashin.
Để ghi nhận những đóng góp của Yashin, FIFA bắt đầu trao giải thưởng mang tên Lev Yashin dành cho Thủ môn xuất sắc nhất tại mỗi kỳ World Cup và người đầu tiên được nhận giải này là Michel Preud'homme của Bỉ năm 1994.
Yashin là bạn của nhiều huyền thoại bóng đá như Pele, Beckenbauer, Eusebio. Bà vợ Valentina nhắc lại kỷ niệm năm 1958 tại Thuỵ Điển, trong một khách sạn, Yashin đang bá vai bá cổ một cầu thủ trẻ da đen bước xuống cầu thang và nói với bà: “Valentina, làm quen với Pele đi. Cậu ấy sẽ trở thành một cầu thủ vĩ đại chưa từng thấy”. Pele nói về Yashin: “Tôi gặp ông lần đầu năm 1958 tại World Cup. Sau đó, chúng tôi còn gặp nhau nhiều lần nữa. Ông ấy là một thủ môn vĩ đại và là một con người có trái tim lớn”.
Năm 1986, các bác sĩ đã buộc phải cắt cụt một chân của Yashin do đầu gối bị hoại tử. Bốn năm sau, ngày 20/3/1990, thủ môn vĩ đại người Nga này qua đời ở tuổi 51 do những biến chứng phức tạp sau một ca phẫu thuật. Một mất mát ghê gớm của thế giới bóng đá. Yashin đã ra đi nhưng nụ cười hiều hậu còn ở lại. Ông sẽ mãi được nhớ đến với tư cách một nhà thể thao chân chính.
Sự tôn kính của người hâm mộ và các đồng nghiệp dành cho Yashin là vô bờ bến. Trận đấu tôn vinh những đóng góp của Lev Yashin cho bóng đá do FIFA tổ chức tại SVĐ Lenin ở Moskva năm 1971 đã trở thành một ngày hội lớn của bóng đá thế giới với sự chứng kiến của 100.000 người hâm mộ, một loạt các ngôi sao, trong đó có Pele, Eusebio và Franz Beckenbauer.
Năm 1999, 9 năm sau khi tạ thế, Yashin được bầu chọn là VĐV xuất sắc nhất nước Nga thế kỷ 20. Một câu tâm sự của ông cho các thủ môn hậu thế : "Tôi không hình dung ra dạng thủ môn không thấy dằn vặt bởi một bàn thủng lưới? Anh ta cần phải đau khổ! Và nếu anh ta cảm thấy chẳng có vấn đề gì, điều đó có nghĩa là đang đi vào một ngõ cụt. Không cần biết anh ta đã làm được gì trong quá khứ, anh ta không có tương lai”.
